DABI

Kena i Vakamacala

Oqo e dua na vunikau levu ka viqi (pinl) na i rairai ni kulina. E mokimokiti na drauna ka dau rairai malai, ia na vuana e vaka maqo se moli na kena lelevu. E damudamu na kena dra ka dau vakayagataki me ka ni ukuuku se boro (somoti) kina na nodra i yaya na qase e liu me rawa ni veisau na kenai rairai.

Kena Yaga

E dau kari na kuli ni toloni kau se vutu sara vakamatailalai ka waki vata kei na waidroka me yacova na kena sosoko e vinakati. Me qai gunuvi vakaveitarataravi me 4 se 5 na siga me rawa ni mana kina na wainimate oqo.

E na qai vakuri tale yani ................. Fijituwawa.com Research Team

VATIVATI

Kena i Vakamacala

Na drau ni kau oqo e vaka na draunibalabala (fern) ka dau tubu leleka toka ga na vuna ena qele. E dau vutivutia vakalevu na tolona me vaka na vunilalabe se balabala.

Kena Yaga

E vakayagataki na wakana kei na daruna me vusoi me yacova na kena sosoko se i vakarau e vinakati. E vinaka na wai oqo vei ira na tadoka ena dua na mate levu se vei ira na marama ni ra tauvi mate levu ena gauna ni nodra vakasucu lalai. E dau vakamamadataka na tauvimate levu ka vakaruruya na mosi se wawale ni yago. Kevaka e gunuvi vakaveitarataravi me rauta ni 4 se 5 na siga ena mana.

E na qai vakuri tale yani ..... Fijituwawa.comn Research Team

TAVIOKA (TAPIOKA, MANIOKE))

Kena i Vakamacala

Na tavioka eda kila kece baleta ni yakayagataki me kakana dina ka dau teivaki vakalevu.

Kena Yaga

E dau vakayagataki me vakaotia na mosi ni mata, saila se cika. E vinaka ke dua na tamata yate dei me taura na mua ni tabani tavioka ruarua ka qai lobika. Vakadavori koya na tuvimate ka lobika cake na i ubi ni matana ka qai yacaraka vakamalua na tabani tavioka ena vanua e mavoa tiko ena matana me yacova ni sa savasava na veika e tao tiko ena i ubi ni matana. E dodonu me kauta laivi na duka e kabi tu ena i ubi ni mata ka dauvakavuna na milamila se mavoa ni mata.

E na qai avakuri tale yani ...... Fijituwawa Research Team

WABOSUCU

Kena i Vakamacala

Oqo e dua na kau tubu totolo ka dau lili se sala tu ena veiyasani koro, teitei, se vanua sa sega ni teivaki se vakayagataki. Na drauna e drokadroka ka vaka nai bulibuli ni yate se uto ka momoto na kena i rairai.

Kena Yaga

E dau vusoi na daruna ka sui na kena wai e na mavoa ka levu kina na dra. Oqo e dua nai sui mana ka vakaotia vakadua na tasova ni dra, e qai vakayagataki na kena kosa me ubi kina na vanua e mavoa. E so era dau vakayagataka ke kati koya na vi se cikinovu. E so era dau gunuva me wai ni savasava ni kete se kevaka e dua na marama e tadoka.

E na qai vakuri take yani ................ Fijituwawa.com Research Team

TOTODRO

Kena i Vakamacala

E dau sala se tubu toka ga ena veiyasa ni vale. E mokimokiti na daruna ka via balavu toka ga vakalailai na dau ni wabosucu.

Kena Yaga

E dau vakaotia na mosi ni ulu kaukauwa kevaka e vusoi se waki na daruna me sosoko qai gunuvi. Me qarauni na kena sosoko ke soli vei ira na gone lalai.

Ena qai vakuri tale yani .... Fijituwawa.com Research Team

VAU

Kena i Vakamacala

E na so na veiyatu yanuyanu ena Pasivika e yacana na "Hau". E dau kune vakawasoma na kau oqo ena bati ni baravi voleka ni sawana ka dau vutevutea ka mokimokiti vinaka na drauna. E dau se dromodromo, vulavula se damudamu ka vaka nai rairai ni senitoa. E dau vakayagataki na kulina me liku ni meke se i bo ni yaqona.

Kena Yaga

E dau vakayagataki kevaka e veisiri se ramusu na sui e loma se mavoa vuce me vaka na bo. E dau beti ga mai na drauna, vakaisaluwaki ena waiwai ka ubi ena vanua e vinakati ka qai vesu vinaka toka. Ena siga e tarava e dodonu me sa daumaka se malumu sobu na mate vuce. Ke mavoa e loma me vaka na ramusu se veisiri na sui kei na uwa, e dodonu me caka vakawasoma na veika sa vakamacaltaki oti toka mai cake. Kevaka e dau qai walui ena waiwai, vei ira na dau veibobo, ena daumaka sara.

E na qai vakuri tale yani ............ Fijituwaw.com Research Team

WI

Kena i Vakamacala

Oqo e dua na vunikau levu ka balavu ka drokadroka na vauna me vaka na makita se vuani moli madirini. E vatovaota tu na sorena ni sa laukana oti na lewena ka dau wiwi kevaka e kani ni se droka.

Kena Yaga

E vakayagataki vei ira e vakaleqai na matadara , cika se matasaila. Na kulini ni tolo ni wi e dau kari ka qai vutu vakamatailalai ka waki vata na kena wai ena waidroka me yacova na kena sosoko e vinakati, sa qai vakadewa na kena kosa. E dau qai sui na wai oqo ena mata. Kevaka e vinakati me mana na wai oqo, e dodonu me vakayagataki vakawasoma me yacova ni sa vinaka na mata.

E na qai vakuri tale yani ..................................... Fijituwaw.com Research Team

LILI (LAILAI, LAELAE, DALOSIKA)

Kena i Vakamacala

E levu veikeda ni da raica nai taba oqo e matata sara tu ga na i rairai ni lili se laelae. Oqo e dua na kau e ra matavuvale vata kei na ginger ka rawa ni o kilasesei rau ke o sega ni kila. Na kena i boi e dau mawa ka via tautauvata toka ga kei na ginger.

Kena Yaga

Veikeda na tauvi keda na matenisuka, na gunuvi vakawasoma ni kau oqo e dauveivuke vakalevu. Kevaka e dau sivia na luka, vuvu kei na cegu di e na vuku ni bibi ni matetaka, na laelae e serelaka vakadua na oso ni luka ena sereda kei na domo. E rawa tale ga ni wai ni macake vei ira na gone lalai ka vinaka ve ira na gone era sega ni dau taleitaka na kana. E dau yaca se tukituki na wakana na vusoi vata kei na waidroka me yacova na kena sosoko e vinakati qai gunuvi ni se bera na kana. Kevaka e gunuvi vakawasoma me yacova e bogi va, ena daumaka sara.

E na qai vakuri tale yani ................................... Fijituwawa.com Research Team

DRALAKAKA (MOLOKAKA, BULUKAKA)

Kena i Vakamacala

Oqo e dua na mataqali kau lalai toka ga me vaka na vuni-senitoa ka dau tubu vakalevu ena bati ni waitui. E vuqa na wekada era sa mai tea na kau oqo e na nodra yasa ni vale baleta ni kau yaga. E via lokaloka ka drokadroka na drauna ka dravu na dakuna (drauna). Na sena e vaka na senimoli ka lokaloka (me vaka nai taba) ka kenai raiarai ka lai loaloa ni sa matua.

Kena Yaga

E vakayagataki na kau oqo me vakaotia na mosi ni ulu, bi ni ucu kei na luka (sinuses) kei na vuvu ka vuki me vaka na ceno. E dau qaqi se vutu na daruna vakamatailalai ka loba na kena wai sosoko e na ucu, oqo e dua na ka mosimosi ka so era nanuma ni sa kacabote na uludra ena levu ni kena mosi. E rawa tale ga ni vusoi ka gunuvi me vakaotia na mosi ni ulu. E so e ra dau vakayagataka na drauna me caka kina na kuvui me vakaotia na matetaka se vakamamadataka na yago vei ira e ra tadoka se tauvi mate tu vakabalavu.

E na qai vakuri tale yani ........ Fijituwawa.com Research Team

BOTEBOTE KORO

Kena i Vakamacala - Veikeda e da sega ni kila, na kau oqo e tubu me vaka o dua na co ka dau se vulavula se dromodromo lalai e noda vei yasa ni vale se vanua sa sega ni teivaki se vakayagataki tu. O koya e dau vakagataki me wainimate e dau malumu na drauna ka lokaloka na sena. E ra dau se lalai toka ga me vaka na senico.

Kena Yaga - E wai vinaka ni matetaka na drauna, e dau loba na kena wai ka gunuvi ka vakatau na kena sosoko e vinakati. Kevaka e dua e bo se sau, e dau vakayagataki na drauna malumalu ka saluwai vata kei na waiwai niu ka ubi kina na bo se mavoa.

E na qai vakuri tale yani ........................... Fijituwawa Research Team

KOKA

Kena i Vakamacala - Oqo e dua na vunikau levu ka kaukauwa tale ga. E kau varovaroa ka vavaku na kulina. E damudamu na kena dra ka vakayagataki me ra dau ukutaki ira kina na i qase ena gauna makawa. Kevaka e kabita na kena dra nai sulu, e dau dredre ni taqusi. Ni kari laivi na kulina, e tiko e loma na utona dravidravia ka dau vakayagataki me wainimate.

Kena Yaga - E dau vakayagataki na kena wai vei ira e tauvi ira na mate ni gacagaca, se bubuta na lomadra se sau (bo) na yavadra. E dau kari na kulina, ka uli vata kei na waidroka me yacova na kena sosoko e vinakati. Ni gunuvi oti e dau vakavuna na lomaloma ca ka so era dau luwa. Kevaka e vinakati me laurai na kena mana na wai oqo, e dodonu me gunuvi tiko vakaveitarataravi me 4 se 5 na siga.

E na qai vakuri tale yani .......................... Fijituwawa.com Research Team

KURA

Kena i vakamacala - Oqo e dua na vunikau tolo lelevu ka dau tubu vakalevu ena noda baravi voleka ki waitui. E dau caliva, mokimokiti ka momoto toka na drauna ka drokadroka vinaka tale ga. Na vuana e drokadroka rarama ni droka ka dau lai dromodromo ni sa vakarau dreu. E ra dau lili vata tu na vuana me vaka na vua ni moli lecau.

Kena Yaga - Na vuana droka e dau vakayagataki me vakaotia kina na mate mosi se kevaka e dua e buta se mavoa na lomana (gusu)vakabibi vei ira na gone. E dau tuki vakamatailalai na vuana ka qai loba na kena wai. E dau kati se mosimosi ni sui ena movoa. E so e ra vakayagataka me wai ni savasava ni kete ka vinaka vei ira na marama e ra se qai vakasucu oti ga.

E na qai vakuri tale yani .............................. Fijituwawa.com Research Team

QUWAWA

Kena i vakamacala - E levu vei keda e kila vinaka na kau oqo ka ni ra dau taleitaka na gone na betia ka kania na vuana ena gauna e dau dreu kina. E dau vakayagataki tale ga na vuana me vakasaqari me jamu ni kakana. E ra dau tubu vakalevu e na vanua e sa dau teivaki oti se ba ni bulumakau se ose.

Kena Yaga - E dau tuki na drauna gone (bele) ka waki vata kei na waidroka ka ra gunuva na gone se o ira e tauvi ira na coka se coka dra. Kevaka e mamai na drauna, me tilomi na kena wai ka biu tani mai tuba na kena kosa.

E na qai vakuri tale yani .................. Fijituwawa.com Research Team

NIU

Kena i vakamacala - E kau kilai levu na niu ka yaga vakalevu vei keda na i taukei. E dina sara na i vosavosa vakaviti ka vaka toka oqo: " Yaga vaka niu" - e kenai balebale ni dua na ka e yaga vakalevu se yaga taucoko ka sega ni vo se biu laivi e dua na tikina.

Kena Yaga - E dau vakayagataki na lolo ni niu kevaka e dua e gaga ena ika se gaga e na dua na sasalu ni waitui. Kevaka e gunuvi e dua na bilo sina ena daumaka sara vei koya e yacovi koya na gaga.

E na qai vakuri tale yani ..... Fijituwawa.com Research Team

TAVOLA

Kena i Vakamacala - Na tavola e dua na mataqali kau e dau kilai levu vei keda ka dau tubu vakawasoma ena noda veibaravi kei na loma ni colo ni veiyanuyanu lelevu. E kau tubu babalavu ka dau sema na tabana mai na vuna ka vaka na i rairai ni iviu. E ka lelevu vinaka na drauna ka vuki me damudamu, koula ka dromodromoa ka qaqara tale ga na drauna ni vakarau mira. E na veiyabaki kece e dau laki duri wale tu na vuni tavola ni sa qeqera kece i ra na drauna.

Kena Yaga - E dau vakayagataki na drauna me sui kina na mavoa ka dau dredre na kena mavo. O ira na gone lalai e ra dau gunuva na wai ka kari mai na kuli ni tavola me vakabula na nodra tauvi mate. E dau yaga sara vei ira na wekada e ra tauvi mate balavu tu ka me vakaukauwataki ira me ra bula mai na kedra mate.

E na qai vakuri tale yani ..................... Fijituwawa.com Research Team